Trong tất cả các hình thái xã hội khác nhau, đội ngũ trí thức vẫn được xã hội trân trọng vì những đóng góp của họ trong phát triển kinh tế - văn hóa xã hội. Bởi lẽ đây là đội ngũ nhân lực có trình độ chuyên môn sâu trong tất cả các lĩnh vực của đời sống, có khả năng nắm bắt các quy luật của sự vật, đặc biệt là khả năng tư duy sáng tạo, nhận xét, phân tích một cách khách quan - khoa học. Từ xưa cha ông ta đã coi họ là hiền tài và “Hiền tài là nguyên khí Quốc gia”.
Chúng ta đang sống trong thời đại của kỷ nguyên các cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật bùng nổ làm thay đổi nhanh chóng bộ mặt thế giới, trước mắt là cuộc cách mạng 4.0 mà hơn ai hết đội ngũ trí thức phải giữ vai trò hạt nhân trong sứ mệnh lịch sử này. Đảng và Nhà nước ta từ trước tới nay đã rất quan tâm tới đội ngũ trí thức thông qua các chủ trương, chính sách và các quy định cụ thể. Việc lấy ngày 18 tháng 5 hàng năm là Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam cũng là một sự tôn vinh của xã hội đối với đội ngũ trí thức đang hoat động trong lĩnh vưc khoa học công nghệ.
Có thể nói nôm na: Lực lượng trí thức đang hoạt động trên tất cả các lĩnh vực bao gồm từ hai nguồn:
1- Lực lượng đương chức trong các cơ quan, đoàn thể của cả hệ thông chính trị và các doanh nghiệp nhà nước, tư nhân…
2- Lực lượng cán bộ trí thức đã về nghỉ hưu đa số sinh hoạt trong các tổ chức hội nghề nghiệp hoặc tự do. (Trong nội hàm của bài viết này, xin phép chúng tôi đi sâu phân tích lực lượng này tại Phú Thọ).
Mặc dù chưa có số liệu thống kê chính xác, nhưng theo chúng tôi nghĩ lực lượng cán bộ trí thức đã về nghỉ hưu cũng không hề nhỏ. Đặc điểm của đội ngũ này là các cán bộ đã được đào tạo bài bản, có trình độ chuyên môn sâu, cơ cấu trên tất cả các lĩnh vực: Khoa học kỹ thuật, văn hóa, xã hội… Một số đã qua công tác quản lý lãnh đạo các cấp và am hiểu điều kiện thực tiễn của địa phương Phú Thọ. Mặt khác hầu hết các đối tượng này đều đã được trang bị phương pháp luận, tư tưởng vững vàng (qua các lớp bồi dưỡng trung, cao cấp về lý luận chính trị). Do vậy họ có tiềm năng và thế mạnh là: TRI THỨC + KINH NGHIỆM để đóng góp cho tỉnh về: Tư vấn, phản biện các kế hoạch, quy hoạch, các dự án, cũng như các chủ trương, chính sách của tỉnh. Vấn đề là có tổ chức đứng ra tập hợp, khai thác tiềm năng này. Thời gian qua, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã bước đầu làm khá tốt nội dung này góp phần tham mưu, tư vấn cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho lãnh đạo tỉnh và các ngành trước khi quyết định triển khai. Có thể kể ra một số kết quả điển hình như: Tư vấn, phản biện dự án phát triển 8.000 ha cây cao su tại Phú Thọ, dự án thủy điện cột nước thấp trên sông Lô, các quy hoạch nông nghiệp, công nghiệp, khoáng sản.v.v.
Đặc biệt, gần đây Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã tổ chức đợt khảo sát đánh giá trên 30 đề tài, dự án cấp nhà nước đã được đưa vào triển khai trên địa bàn tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2013 - 2017. Với tinh thần xây dựng - khách quan - khoa học, đoàn đã cung cấp nhiều thông tin bổ ích cho các chủ thể liên quan (cơ quan thực hiện, cơ quan chuyển giao công nghệ, các cấp quản lí nhà nước về khoa hoc…).
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh tổ chức Hội thảo “Tư vấn, phản biện quy hoạch tài nguyên nước tỉnh Phú Thọ đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030”
Tuy nhiên các hoạt động trên là chưa nhiều, chưa tương xứng với tiềm năng, tiềm lực của đội ngũ trí thức tỉnh nhà, còn có những “điểm nghẽn” cần được khơi thông, đó là:
Về phía đội ngũ trí thức cũng còn có một số hạn chế nhất định, do hầu hết tuổi đã cao, sức khỏe yếu, hạn chế trong đi lại, cập nhật thông tin…
Từ những vấn đề trên chúng tôi xin đề nghị:
1- Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác vận động trí thức theo các chủ trương của Đảng, quy định của Nhà nước nhằm phát huy cao nhất trí tuệ của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ đóng gốp thiết thực vào sự nghiệp phát triển tinh tế - xã hội của tỉnh.
2- Phải tạo được sự thống nhất về nhận thức trong xã hội về sự cần thiết của việc tiến hành các hoạt động tư vấn, phản biện những sự vụ, sự việc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, đăc biệt là các chủ trương chính sách lớn của nhà nước, các dự án quan trọng của địa phương tác động tới kinh tế - xã hội… phải coi đó là hoạt động có ý nghĩa hết sức xây dựng.
3- Lãnh đạo tỉnh có cơ chế cung cấp thông tin kinh tế - xã hội của tỉnh cho đội ngũ trí thức và chủ trương định hướng lớn của tỉnh nhà, từ đó có cơ hội tham gia đóng góp một cách thiết thực.
4- Với các cơ quan trong hệ thống chính trị cần có quan điểm cầu thị tiếp thu, hoặc phản hồi những ý kiến tư vấn, phản biện để sử dụng tốt nhất các thành quả lao động của đội ngũ trí thức về những nội dung liên quan đến lĩnh vực phụ trách.
Đó là những vấn đề tạo động lực để trí thức khoa học và công nghệ tham gia đóng góp vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Tác giả bài viết: TS. Bùi Phúc Khánh - Chủ tịch Hội Bảo vệ TN&MT tỉnh Phú Thọ