ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐẤT TỔ TỰ TIN, TRÁCH NHIỆM CÙNG ĐẤT NƯỚC BƯỚC VÀO KỶ NGUYÊN VƯƠN MÌNH CỦA DÂN TỘC

Nhìn lại lịch sử, dân tộc Việt Nam luôn có truyền thống quý trọng hiền tài, kẻ sĩ - xưa và trí thức ngày nay; ngay từ thế kỷ thứ XV, Thân Nhân Trung (1418 - 1499) - Phó đô Nguyên súy Tao đàn Nhị thập bát Tú thời Vua Lê Thánh Tông, danh nhân lịch sử, văn hóa xuất sắc của dân tộc đã đúc kết: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn”; tiếp đến thế kỷ thứ XVIII, Lê Quý Đôn (1726 - 1784) một danh nho kiệt xuất đã nhận định có tính chất quy luật đó là: “Phi nông bất ổn, phi công bất phú, phi thương bất hoạt, phi trí bất hưng”. Chủ nghĩa Mác - Lênin đã chỉ ra: “Nhân tài nảy sinh trong thực tiễn cách mạng, việc sử dụng và phát huy tài năng của họ có ý nghĩa quyết định đến thành bại của cách mạng…”; V.I.Lênin từng nhấn mạnh: Trí thức chính là “niềm tự hào vĩ đại của nhân loại”, trí thức không phải là giai cấp mà là “một tầng lớp đặc biệt trong xã hội”; Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng “trí thức là vốn liếng quý báu của dân tộc”... Thực tiễn lịch sử dân tộc Việt Nam đã chứng minh điều đó, đồng thời cũng đã chứng minh những đóng góp to lớn của nhân sĩ, trí thức đối với vận mệnh của dân tộc cũng như đối với sự nghiệp cách mạng của đất nước trong mỗi giai đoạn lịch sử. 

Xuất phát từ lịch sử, quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam trong suốt quá trình lãnh đạo thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình đã luôn quan tâm và khẳng định vai trò, vị trí của tầng lớp trí thức, là một trong những nhân tố tạo nên sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là nền tảng của liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức, nhằm nâng tầm sức mạnh của dân tộc, tạo tiền đề vững chắc đưa đất nước vững bước tiến lên con đường chủ nghĩa xã hội. Ngày nay, trong bối cảnh toàn cầu hóa và xu thế phát triển chung, Thế giới đã và đang bước vào một kỷ nguyên mới, đó là kỷ nguyên của tri thức, khoa học và công nghệ, đồng thời tri thức, khoa học và công nghệ sẽ giữ vai trò là trung tâm, then chốt, quyết định đến mọi quá trình vận động, phát triển của xã hội; trong đó, một trong những nhân tố tác động trực tiếp đến sự phát triển của tri thức, khoa học và công nghệ chính là nhân tài, trí thức hay nói cách khác là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Việc phát huy sức mạnh tổng hợp của mọi tầng lớp Nhân dân, trong đó phát huy vai trò, trí tuệ của đội ngũ trí thức, nhà khoa học trở thành một trong những quan điểm nhất quán, mang tính chiến lược và luôn được Đảng, Nhà nước đề cao, tin tưởng. Chỉ tính riêng trong ba nhiệm kỳ Đại hội Đảng gần đây, Đảng, Nhà nước đã ban hành 35 văn bản có liên quan trực tiếp đến đội ngũ trí thức, xây dựng và phát triển Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật, tiêu biểu như: 03 Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc (lần thứ XI, XII, XIII); 04 Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng; 17 Nghị quyết, Chỉ thị, Kết luận, Quyết định, Thông báo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; 11 Nghị định, Nghị quyết, Quyết định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Đối với tỉnh Phú Thọ đã ban hành 30 văn bản về các chủ trương, quan điểm, Nghị quyết, Quyết định, Kế hoạch, Chương trình hành động, báo cáo của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh liên quan đến xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh...

Gần đây nhất, đội ngũ trí thức tiếp tục nhận được sự quan tâm hơn bao giờ hết của Đảng, Nhà nước, gắn với việc ban hành nhiều văn bản mang tính đột phá, chiến lược như: Nghị quyết số 45/NQ-TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về “Tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới”, Nghị quyết số 57 NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”. Song hành cùng Nghị quyết, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến đội ngũ trí thức, thể hiện đó là trong hai năm vừa qua 3 lần lãnh đạo cao nhất của Đảng đã gặp mặt đội ngũ trí thức; mới đây nhất ngày 30/12/2024, đồng chí Tô Lâm - Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã có buổi gặp mặt trí thức, nhà khoa học tiêu biểu và có bài phát biểu quan trọng, một lần nữa khẳng định sự coi trọng, tôn vinh và nâng tầm vai trò của trí thức, nhà khoa học lên một tầm cao mới trong sự nghiệp đổi mới của đất nước.

Sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, nhất là người đứng đầu Đảng, Nhà nước luôn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là niềm tự hào, tôn vinh, động viên lớn đối với đội ngũ trí thức. Có thể khẳng định, trí thức, nhà khoa học chưa bao giờ được đề cập sâu, rộng, bao trùm, toàn diện và giữ vai trò trung tâm như giai đoạn hiện nay; hầu hết các chủ trương, quan điểm, định hướng của Đảng, Nhà nước và công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ; nhất là tại các bài viết của đồng chí Tô Lâm - Tổng Bí thư đều đề cao, nhấn mạnh đến vai trò, vị trí của khoa học và công nghệ, của trí thức, nhà khoa học và nguồn nhân lực chất lượng cao đối với yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, vươn mình của đất nước trong kỷ nguyên mới. 

Trước sự tin tưởng, coi trọng của Đảng, Nhà nước, của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Phú Thọ, thời gian qua Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã thực hiện tốt sứ mệnh, vai trò của mình, không ngừng khẳng định vị thế là tổ chức chính trị - xã hội của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, là mái nhà chung của đội ngũ trí thức Đất Tổ; là cơ quan đại diện cho 35 tổ chức thành viên (01 Viện nghiên cứu, 07 trường đại học, cao đẳng, trung cấp, 23 hội khoa học kỹ thuật chuyên ngành, 03 trung tâm khoa học công nghệ trực thuộc) với tổng số hội viên là 95.365 người, trong đó phần lớn là các trí thức, nhà khoa học có trình độ cao của tỉnh, là lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức đã và đang công tác tại các sở, ban, ngành, đoàn thể, các viện nghiên cứu, trường đại học, cao đẳng đóng trên địa bàn tỉnh, các hội khoa học kỹ thuật chuyên ngành, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh và trung tâm khoa học công nghệ trực thuộc.

Sẽ không đủ thời lượng để thống kê được hết những kết quả đạt được to lớn, những đóng góp, cống hiến rất đáng trân trọng và tự hào của đội ngũ trí thức Đất Tổ đã được các cấp, các ngành ghi nhận, đánh giá cao. Trong bối cảnh thời gian triển khai thực hiện Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII và Nghị quyết số 57 NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị chưa nhiều, nhưng có thể khái quát nhận định đó là: Bộ máy tổ chức của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh luôn được Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh quan tâm, củng cố, kiện toàn, trở thành cầu nối tin cậy giữa đội ngũ trí thức với các cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc trên địa bàn tỉnh; Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã và đang thực hiện tốt công tác tập hợp, đoàn kết và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức trên địa bàn và trí thức, nhà khoa học quê hương Phú Thọ trên khắp mọi miền đất nước - một lực lượng không ngừng lớn mạnh, rất đông đảo, trí tuệ, tâm huyết và trách nhiệm, vì sự nghiệp phát triển của tỉnh; nội dung, phương thức hoạt động liên tục được đổi mới đáp ứng yêu cầu của xã hội và xu thế phát triển; thực hiện có hiệu quả các Hội thi sáng tạo khoa học kỹ thuật, Giải thưởng Hùng Vương về khoa học và công nghệ, Giải thưởng sáng tạo Khoa học và Công nghệ Việt Nam và công tác tôn vinh trí thức; từng bước đẩy mạnh hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức; tăng cường nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào thực tiễn đời sống; chủ động tích cực và không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả, phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức, nhà khoa học trong hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, đề xuất, hiến kế phục vụ quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. 

Bước vào giai đoạn phát triển mới, với thành tựu, cơ đồ, tiềm lực ngày một lớn mạnh của đất nước, của tỉnh đạt được sau gần 40 năm đổi mới, cùng với tinh thần của Nghị quyết số 45/NQ-TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII và Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị; đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Đất Tổ và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh khẳng định và đề xuất một số kiến nghị sau:

Một là, đội ngũ trí thức luôn tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, luôn tâm huyết đóng góp vào công cuộc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, của tỉnh Phú Thọ; không ngừng củng cố, phát huy sức mạnh khối liên minh Công - Nông - Trí; đồng thuận, đồng tình cao đối với cuộc cách mạng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tinh thần Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII.

Hai là, đội ngũ trí thức Đất Tổ tin tưởng và kỳ vọng Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới”, Nghị quyết số 57-NQ/ TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” và các Chương trình hành động của Tỉnh ủy, Kế hoạch thực hiện của Ủy ban nhân dân tỉnh sẽ là những Nghị quyết, Chương trình, Kế hoạch của thời đại, của hành động; cùng với các chủ trương, quyết sách lớn, đột phá về phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Nhà nước, của tỉnh Phú Thọ sẽ được các cấp, các ngành cụ thể hóa bằng những giải pháp khả thi, thiết thực trong thực tiễn, trở thành nền tảng dẫn dắt đội ngũ trí thức, các chuyên gia, nhà khoa học và toàn thể xã hội thực hiện, góp phần đưa đất nước nói chung, tỉnh Phú Thọ nói riêng vươn mình và đạt được những đỉnh cao mới.

Ba là, kiến nghị Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ trong quá trình nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 cần làm rõ hơn mối liên minh giai cấp Công - Nông - Trí trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn phát triển mới của đất nước để đội ngũ trí thức có vị trí xứng đáng về mô hình tổ chức trong hệ thống chính trị, có tiếng nói, vị thế, có môi trường, điều kiện thuận lợi để ngày càng làm tốt hơn sứ mệnh tập hợp, đoàn kết, phát huy vai trò của trí thức trong học tập, nghiên cứu, lao động, sáng tạo, cống hiến và đồng hành với sự đổi mới, phát triển của đất nước và của tỉnh Phú Thọ.

Bốn là, đội ngũ trí thức mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm, tin tưởng hơn nữa của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, của các cấp, các ngành và Nhân dân; tin tưởng, tôn trọng và bảo vệ trí thức nhiều hơn nữa, là điểm tựa vững chắc để tiếp thêm cho trí thức động lực, dũng khí, nhiệt huyết, dám nghĩ, dám nói, dám làm và dám hành động; coi Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh và đội ngũ trí thức Đất Tổ là địa chỉ tin tưởng để giao nhiều hơn các nhiệm vụ lớn, quan trọng phục vụ quá trình hội nhập, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Trong mọi hoàn cảnh, mọi giai đoạn lịch sử phát triển của đất nước, Đảng, Nhà nước, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh luôn coi trọng và đề cao vai trò của trí thức, nhà khoa học; bước vào giai đoạn phát triển mới, đất nước ta và tỉnh Phú Thọ đang đứng trước vận hội mới mang tính lịch sử, nhưng cũng sẽ gặp không ít khó khăn, thách thức cần đồng lòng vượt qua. Trước niềm tin đó, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Đất Tổ và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh sẽ luôn phát huy vai trò, vị thế, tự tin, trách nhiệm cùng Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân tỉnh Phú Thọ, cùng đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

[1]. Trích dẫn trong bài phát biểu của đồng chí Tô Lâm - Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Hội nghị gặp mặt đại biểu trí thức, nhà khoa học tiêu biểu tổ chức ngày 30/12/2024 tại Thủ đô Hà Nội.