Thực hiện kế hoạch hợp tác nghiên cứu trồng thử nghiệm một số dòng giống lúa mới giữa Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Phú Thọ (PUSTA), UBND phường Bạch Hạc và Trường Đại học sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên; PUSTA và UBND phường Bạch Hạc đã thực hiện trồng thử nghiệm một số dòng, giống lúa ở vụ xuân năm 2016 tại phường Bạch Hạc, TP. Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
Quá trình thực hiện có những thuận lợi như: Có sự tham gia tích cực trong chỉ đạo, tổ chức sản xuất của các bên liê quan. Số lượng dòng giống lúa trồng thử nghiệm và số hộ tham gia trồng thử nghiệm không nhiều nên thuận lợi cho công tác chỉ đạo, điều hành. Bên cạnh đó, còn có những khó khăn: Đầu vụ xuân 2016 thời tiết rét đậm, rét hại kéo dài. Hệ thống thủy lợi tại Bạch Hạc còn yếu, chưa đảm bảo chủ động tưới tiêu nước. Diện tích đất trồng lúa thử nghiệm không tập trung, không bằng phẳng. Một số hộ không có phân hữu cơ để bón, thiếu quan tâm đến đồng ruộng và chưa áp dụng kỹ thuật đúng theo hướng dẫn, chưa kịp thời chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh theo chỉ đạo. Kết quả trồng thử nghiệm các dòng giống lúa mới ở vụ xuân năm 2016 tại Bạch Hạc cụ thể như sau:
PGS.TS. Khổng Doãn Điền giới thiệu giống lúa SKH2.1 trồng thử nghiệm tại Bạch Hạc - Việt Trì - Phú Thọ
|
1. Quy mô diện tích, địa điểm thực hiện, số lượng dòng giống thử nghiệm.
- Tổng diện tích trồng thử nghiệm các dòng, giống lúa vụ xuân 2016 là 2,14 ha tại các cánh đồng Voi, Thùng, Mả Chúc, Mả Đò, Giang, Tre thuộc khu Mộ Thượng, phường Bạch Hạc, TP. Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
- 3 dòng giống trồng thử nghiệm gồm: SKH2.1, Siêu lúa, HY198.
2. Kết quả gieo cấy, theo dõi, chăm sóc các dòng giống lúa trồng thử nghiệm.
- Mật độ và khoảng cách cấy: Tùy các dòng giống và ở các hộ, mật độ cấy từ 38 - 45 khóm/m2, trung bình cấy 3 dảnh/khóm. Khoảng cách cây cách cây không đều nhau, đa số cấy mau hơn hướng dẫn 20 x 10 - 12 cm, các hộ cấy sâu tay (3 - 4 cm), không thẳng hàng và đều khóm.
- Lượng phân bón: Thực tế lượng phân bón như sau (cho 1 sào 360 m2): Bón lót: 20 kg NPK 5-10-3. Thúc lần 1: 4 kg đạm. Thúc lần 2: 4 kg đạm + 3 kg kaly. Như vậy, đa số các hộ chưa tuân thủ theo đúng hướng dẫn và phân bón chưa đủ lượng theo quy trình, bón nặng phân đạm, phân kaly lượng bón mới chỉ đạt khoảng 50 - 60 % yêu cầu, phân chuồng hầu như không có.
- Về điều tiết nước cho lúa: Khu vực trồng lúa tại Bạch Hạc không bằng phẳng, các ruộng cao thấp xen kẽ trên cùng một cánh đồng, hệ thống thủy lợi kém, diện tích vàn cao khó tưới và giữ nước, diện tích vàn thấp dễ bị ngập úng cục bộ. Vụ xuân 2016 lượng mưa thấp, gây thiếu nước cục bộ ở một số ruộng vàn cao tại khu đồng Voi. Do đó, việc điều tiết nước tưới tiêu gặp khó khăn, không có điều kiện để tưới và rút nước luân phiên theo yêu cầu, các ruộng vàn cao, vàn trung trồng lúa thử nghiệm đều thiếu nước khá nặng ở giai đoạn đẻ nhánh và làm đòng.
- Tình hình dịch hại trên các dòng giống lúa trồng thử nghiệm: Vụ xuân 2016 tại Bạch Hạc có đợt rét đậm kéo dài đã hạn chế nhiều loại sâu bệnh phát triển. Kết quả theo dõi cho thấy hầu hết ở các giống lúa trồng thử nghiệm đều nhiễm nhẹ bệnh khô vằn và lem lép hạt. Bệnh bạc lá và đạo ôn các dòng, giống thử nghiệm nhiễm rất nhẹ. Về sâu hại, các dòng giống trồng thử nghiệm đều nhiễm nhẹ sâu đục thân, sâu cuốn lá, bọ xít dài.
So sánh 2 giống lúa: Giống siêu lúa (bên phải) trồng thử nghiệm và giống lúa địa phương (bên trái) vụ xuân năm 2016 tại Bạch Hạc - Việt Trì - Phú Thọ
|
3. Kết quả theo dõi sinh trưởng và phát triển của các dòng giống lúa trồng thử nghiệm.
- Theo dõi thời gian sinh trưởng của các dòng giống lúa thử nghiệm cho thấy:Các dòng, giống lúa trồng thử nghiệm ở vụ xuân 2016 có thời gian sinh trưởng dài ngày (từ 144 đến 150 ngày), trong đó giống có thời gian sinh trưởng dài nhất là SKH 2.1 (TGST = 150 ngày).
- Về chiều cao, giống cao cây nhất là dòng Siêu lúa (118,0 cm), thấp cây nhất là SKH2.1 (109,0 cm).
- Theo dõi về số nhánh/khóm cho thấy: Dòng SKH2.1 khả năng đẻ nhánh cao, có số nhánh/khóm cao nhất (8,0 nhánh/khóm), 2 dòng giống còn lại có số nhánh/khóm là 6,0 và 7,0.
- Theo dõi về số nhánh hữu hiệu/khóm cao nhất là các giống SKH 2.1 và HY198 với 6 nhánh hữu hiệu/khóm, dòng Siêu lúa đạt 5 nhánh hữu hiệu/khóm.
- Về chiều dài bông: Dòng Siêu lúa có chiều dài bông lớn nhất (32,3 cm), tiếp đến là dòng HY198, thấp nhất là SKH2.1 (23,0 cm).
*Như vậy, các dòng giống trồng thử nghiệm đều thuộc giống cao cây, đẻ nhánh khỏe nên có thể cấy thưa (1 - 2 dảnh/khóm) kết hợp thâm canh. Ngoài ra, trong các dòng giống thử nghiệm thì dòng Siêu lúa có bộ lá lớn, lá đòng rất to (chiều dài trung bình của lá đòng là 50 cm, chiều rộng giữa lá đạt 2,8 cm), bông rất dài.
4. Yếu tố cấu thành năng suất và năng suất các dòng, giống lúa trồng thử nghiệm.
Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của giống lúa trồng thử nghiệm ở vụ xuân 2016 tại Bạch Hạc
Chỉ tiêu NS
Giống
|
Số bông/m2 |
Số hạt chắc/bông |
P1000 hạt
(gram)
|
NS lý thuyết
(tạ/ha)
|
NS thực tế
(tạ/ha)
|
Siêu lúa |
225 |
415,0 |
19,0 |
177,4 |
99,7 |
SKH 2.1 |
294 |
125,0 |
27,5 |
101,1 |
72,0 |
HY198 |
228 |
174,0 |
21,0 |
83,3 |
55,4 |
Theo dõi, đo đếm các chỉ tiêu năng suất và tiến hành gặt thống kê năng suất của các dòng giống lúa trồng thử nghiệm ở vụ xuân 2016 tại Bạch Hạc, kết quả cho thấy: Dòng Siêu lúa và SKH2.1 có các chỉ tiêu về yếu tố cấu thành năng suất cao. Năng suất cao nhất là giống Siêu lúa (NS lý thuyết đạt 177,4 tạ/ha và năng suất thực tế là 99,7 tạ/ha), tiếp đến là các giống SKH2.1 đạt 72,0 ta/ha, giống có năng suất thấp nhất là HY198 chỉ đạt 55,4 ta/ha (năng suất lúa vụ xuân 2016 của phường Bạch Hạc là 69 tạ/ha).
Như vậy, dòng Siêu lúa có tiềm năng năng suất và năng suất thực tế rất cao, tổng số hạt/bông rất lớn, trung bình đạt 685 hạt/bông, tuy nhiên do thâm canh kém nên số hạt lép khá cao. Nếu thâm canh tốt năng suất thực tế hoàn toàn có thể đạt 12 tấn/ha.
*Tóm lại, kết quả theo dõi các dòng giống lúa trồng thử nghiệm vụ xuân năm 2016 tại Bạch Hạc cho thấy trong điều kiện thời tiết, thổ nhưỡng không thuận lợi và đầu tư thâm canh chỉ ở mức trung bình nhưng các dòng giống lúa trồng thử nghiệm vẫn sinh trưởng và phát triển tốt, năng suất đạt cao so với các giống đang trồng tại địa phương như Khang Dân, J02... Trong 3 dòng giống lúa thử nghiệm có 2 dòng giống có triển vọng và ưu thế rất lớn về sinh trưởng, khả năng kháng chịu sâu bệnh, các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất thực thu và chất lượng gạo là SKH2.1 và Siêu lúa. Vụ mùa năm 2016 đang tiếp tục thực hiện trồng thử nghiệm các dòng giống Siêu lúa, Q2, SKH 2.1 tại phường Bạch Hạc. Các năm tới Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên, PUSTA và các đơn vị khác cần tiếp tục trồng thử nghiệm, theo dõi đánh giá các dòng giống lúa trên ở các địa phương trong tỉnh để có đánh giá đầy đủ toàn diện hơn, nhằm lựa chọn được các dòng giống lúa có năng suất và chất lượng cao, phù hợp với điều kiện canh tác của tỉnh Phú Thọ.
PGS.TS. Khổng Doãn Điền1,Th.S. Hoàng Văn Tuyển2, KS. Nguyễn Hồng Văn2
1 - Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên
2 - Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Phú Thọ