Quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ của cải cách hành chính ở nước ta đã được đề cập trong các văn kiện Hội nghị Trung ương 8 khoá VII, Hội nghị Trung ương 3 và 7 khoá VIII, trong các nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII, IX và X. Hội nghị Trung ương 8 khoá VII xác định cải cách nền hành chính là nhiệm vụ trọng tâm của việc xây dựng và hoàn thiện nhà nước đã đề ra mục tiêu: xây dựng một nền hành chính trong sạch, có đủ năng lực, sử dụng đúng quyền lực và từng bước hiện đại hóa để quản lý có hiệu lực, hiệu quả công việc của nhà nước, thúc đẩy xã hội phát triển lành mạnh, đúng hướng, phục vụ đắc lực đời sống nhân dân, xây dựng nếp sống và làm việc theo pháp luật trong xã hội trong giai đoạn giao lưu hội nhập quốc tế hiện nay.
Thiết nghĩ, một trong những vấn đề cơ bản trong việc cải cách hành chính việc cần làm là phải thay đổi cung cách, tác phong làm việc của cán bộ, đảng viên. Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” được Chủ tịch Hồ Chí Minh viết xong tháng 10-1947, xuất bản lần đầu tiên năm 1948. Tác phẩm quan trọng này được Bác viết ở chiến khu Việt Bắc giữa lúc cuộc kháng chiến chống Pháp đang diễn ra ác liệt, xuất phát từ tư tưởng chiến lược vĩ đại của Người về xây dựng chính quyền và huấn luyện cán bộ cách mạng - vấn đề cốt lõi nhằm bảo đảm cho thắng lợi của cách mạng.
Tác phẩm gồm 6 phần: Phê bình và sửa chữa; mấy vấn đề kinh nghiệm; tư cách và đạo đức cách mạng; vấn đề cán bộ; cách lãnh đạo; chống thói ba hoa. Cách viết đơn giản, lập luận chặt chẽ, ý tứ sâu sắc, bất cứ tầng lớp xã hội nào cũng hiểu được và cũng đều lấy đó làm căn cứ để rèn luyện. Tác giả đề tên là XYZ. Từ l947 đến 1959 đã 7 lần xuất bản, trở thành sách gối đầu giường của cán bộ, đảng viên.
Trong giai đoạn hiện nay, có lẽ một lần nữa chúng ta cần nhìn lại để thấy được tính thời sự của vấn đề Bác Hồ đã đề cập đến từ rất sớm
Nội dung cốt lõi của tác phẩm là xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên cho chế độ xã hội mới chưa từng có trong lịch sử. Tác phẩm đã thể hiện điều đó ở 3 vấn đề cơ bản: Các loại khuyết điểm và phương pháp sửa chữa khuyết điểm.
Cả 6 phần của tác phẩm đều nêu những khuyết điểm của cán bộ đảng viên, tập trung nhất là ở phần I, III và VI, Người chỉ rõ 3 khuyết điểm lớn: Khuyết điểm về tư tưởng là bệnh chủ quan, khuyết điểm về quan hệ trong Đảng là bệnh hẹp hòi; khuyết điểm về cách nói và cách viết là bệnh ba hoa.
Người viết: “Hiện nay phong trào cách mạng rất cao. Nhưng thử hỏi cán bộ và hội viên ta đã mấy người biết rõ lý luận và biết áp dụng vào chính trị - quân sự, kinh tế và văn hóa? Đã mấy người hiểu “biện chứng” là gì? Vì kém lý luận, cho nên khi gặp mọi việc không biết xem xét cho rõ, cân nhắc cho đúng, xử trí cho khéo. Không biết nhận rõ điều kiện hoàn cảnh khách quan, ý mình nghĩ thế nào làm thế ấy. Kết quả thường thất bại”.
Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” Hồ Chí Minh đã khái quát nêu ra hai phương pháp cơ bản sau:
Thứ nhất là, về căn bệnh chủ quan giáo điều - căn bệnh nguy hiểm nhất gây tác hại to lớn cho cách mạng. Người viết: “Nguyên nhân của bệnh chủ quan” là “kém lý luận hoặc khinh lý luận hoặc lý luận suông”. Người nói: “Lý luận là đem thực tế trong lịch sử, trong kinh nghiệm, trong các cuộc tranh đấu, xem xét, so sánh thật kỹ lưỡng rõ ràng, làm thành kết luận. Rồi lại đem nó chứng minh với thực tế. Đó là lý luận chân chính. Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực tế. Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”… “Lý luận phải đem ra thực hành. Thực hành phải nhằm vào lý luận. Vì vậy, chúng ta phải gắng học, đồng thời học thì phải hành”. Qua đây chúng ta có thể nhận thấy Chủ tịch đặc biệt quan tâm tới việc nói và làm phải đi đôi với nhau. Gắn bó mật thiết với nhau, rất cụ thể và thiết thực..
Thứ hai là, về căn bệnh hẹp hòi. Hồ Chí Minh viết: “Bệnh này là rất nguy hiểm mà nhiều cán bộ và đảng viên còn mắc phải. Trong thì bệnh này ngăn trở Đảng thống nhất và đoàn kết. Ngoài thì nó phá hoại sự đoàn kết toàn dân. Nhiều thứ bệnh như chủ nghĩa địa phương, chủ nghĩa bản vị, chủ nghĩa cá nhân, khuynh hướng tham danh vọng, tham địa vị, dìm người giỏi, bệnh hủ hóa... đều do bệnh hẹp hòi mà ra”, dẫn đến giải quyết công việc một cách phiến diện...
Ngoài ra Bác còn đề cập đến bệnh ba hoa, Người giải thích nguồn gốc là do học chữ Hán, chữ Pháp trước đây lâu dài. Từ đó cách nói và cách viết mắc bệnh hay nói chữ, khó hiểu, nên dân không hiểu, không nắm được đường lối chủ trương của Đảng. Cần phải nói và viết sao cho quần chúng hiểu, tin tưởng và quyết tâm thực hiện.
Ngoài ra, Người còn nhấn mạnh tới chủ nghĩa cá nhân. Vì chủ nghĩa cá nhân rất độc hại, nó sinh ra các thứ bệnh rất nguy hiểm: tham lam, lười biếng, kiêu ngạo, hiếu danh, vô kỷ luật, hẹp hòi, cục bộ địa phương, óc lãnh tụ. Người rất cương quyết chống chủ nghĩa cá nhân.
Về tư cách và đạo đức cách mạng, tư cách của Đảng chân chính cách mạng thì Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Đảng không phải là một tổ chức làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phòng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng. Cán bộ của Đảng phải hiểu biết lý luận cách mạng, và lý luận cùng thực hành phải luôn luôn đi đôi với nhau... Nếu không vậy thì không biết nắm vững các cách thức tranh đấu và các cách thức tổ chức, không biết liên hợp lợi ích ngày thường và lợi lâu dài của dân chúng”.
Về phận sự của đảng viên và cán bộ, Người yêu cầu: Thứ nhất, trọng lợi ích của Đảng hơn hết. Hồ Chí Minh viết “Ngoài lợi ích của dân tộc, của Tổ quốc, thì Đảng không có lợi ích gì khác. Cho nên Đảng phải ra sức tổ chức nhân dân, lãnh đạo nhân dân để giải phóng nhân dân và để nâng cao sinh hoạt, văn hóa, chính trị của nhân dân. Vì toàn dân được giải phóng, tức là Đảng được giải phóng”; thứ hai là, đạo đức cách mạng. Người viết “Người đảng viên, người cán bộ tốt muốn trở nên người cách mạng chân chính, không có gì là khó cả. Điều đó hoàn toàn do lòng mình mà ra. Lòng mình chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng bào thì mình sẽ tiến đến chỗ chí công vô tư. Mình đã chí công vô tư thì khuyết điểm sẽ càng ngày càng ít, mà những tính tốt như sau ngày càng thêm. Nói tóm lại, tính tốt ấy gồm có năm điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm”; thứ ba, phải giữ kỷ luật. Hồ Chí Minh viết “lợi của dân tộc, gồm có lợi ích của Đảng. Lợi ích của Đảng, gồm có lợi ích của đảng viên. Vì vậy, sự phát triển và thành công của Đảng, một mặt tức là thành công của dân tộc, một mặt tức là thành công của đảng viên. Vì vậy, chỉ có khi Đảng thành công và thắng lợi, thì đảng viên mới có thể thành công và thắng lợi. Chính vì vậy mà đảng viên cần phải hy sinh lợi ích của mình cho lợi ích chung của Đảng. Không ai bắt buộc ai vào Đảng làm chiến sỹ xung phong. Đó là do sự “tự giác”, lòng hăng hái của mỗi người mà tình nguyện làm đảng viên, làm chiến sỹ xung phong… Đồng thời, bất kỳ ở hoàn cảnh nào, đảng viên và cán bộ cần phải luôn luôn ra sức phấn đấu, ra sức làm việc, cố gắng học tập để nâng cao trình độ văn hóa, tri thức và chính trị của mình.
Vì vậy, muốn sửa đổi lối làm việc cho cán bộ đảng viên thì phải huấn luyện cán bộ. Người viết: cán bộ là gốc của mọi công việc. Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng. Việc huấn luyện cán bộ cần tập trung vào các nội dung: huấn luyện nghề nghiệp, huấn luyện chính trị, huấn luyện văn hóa, huấn luyện lý luận.., và chính Người là hiện thân về sử dụng vũ khí sắc bén của phép biện chứng duy vật để huấn luyện cán bộ, giải quyết mọi vấn đề khó khăn, phức tạp trên con đường lãnh đạo cách mạng Nước ta vượt qua bao sóng gió để tiến lên giành thắng lợi vẻ vang.
Thấm nhuần tư tưởng của Hồ Chí Minh về “Sửa đổi lối làm việc” - sửa đổi phương pháp, phong cách làm việc, trước thực trạng đội của ngũ cán bộ đảng viên mà Nghị quyết TW4 (Khóa XI) và Nghị quyết TW4 (Khóa XII) đã thẳng thắn chỉ ra, ngày 15/5/2016 Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (Khóa XII) đã ban hành Chỉ thị số 05-CT/TW “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, nhằm kiên trì xây dựng, chỉnh đốn Đảng, rèn luyện cho cán bộ đảng viên của Đảng thật sự có đạo đức cách mạng theo tư tưởng của Hồ Chí Minh, đặc biệt là rèn luyện cho cán bộ đảng viên thấm nhuần và thực hiện tốt phong cách làm việc, phong cách sinh hoạt, phong cách sống theo tấm gương của Bác.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quan tâm và nhiều lần nhấn mạnh chủ nghĩa cá nhân là kẻ địch, kẻ thù hung ác, là giặc nội xâm, tuy không súng, không gươm nhưng vô cùng nguy hiểm..nó kéo người ta lao dốc không phanh. Mọi thứ hư hỏng xấu xa đều sinh ra từ căn bệnh này.
Hơn 70 năm qua, tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn còn nguyên chân giá trị, như Bác mới viết vừa hôm.. và để hôm nay trong bối cảnh hội nhập xây dựng đất nước khiến chúng ta phải suy nghĩ một cách thấu đáo hơn nữa cho một tương lai tốt đẹp. Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nuớc, Đảng ta chỉ rõ sự cần thiết phải cải cách hành chính, coi đây là một giải pháp quan trọng góp phần đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Chúng ta đã và đang tiến hành cải cách hành chính từng bước thận trọng và đã có nhiều tiến bộ rất đáng khích lệ. Cải cách hành chính được triển khai trên nhiều mặt như cải cách thể chế, cải cách bộ máy hành chính, xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức.. Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế chưa được khắc phục hoặc không “nhúc nhích” (từ dùng của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc). Việc đào tạo cán bộ trong một thời gian dài còn xem nhẹ kỹ thuật.
Như quan điểm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo: “Chúng ta cần xây dựng cho được một chính phủ liêm chính, một chính phủ kiến tạo, một chính phủ tạo mọi điều kiện phục vụ nhân dân”. Trong giai đoạn hiện nay, Đảng ta đang gánh vác trọng trách lịch sử: Lãnh đạo nhân dân Việt Nam tiến hành đồng bộ công cuộc đổi mới, hội nhập sâu rộng quốc tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hoá đưa đất nước phát triển mạnh mẽ bền vững. Sự nghiệp cách mạng của chúng ta đã và đang đứng trước thời cơ và vận hội thuận lợi, tuy nhiên cũng có không ít những khó khăn thách thức mà chúng ta phải đối mặt, trong đó có nguy cơ về suy thoái chính trị, lối sống của bộ phận không nhỏ của cán bộ, đảng viên... do đó việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong thời kỳ hội nhập mạnh mẽ như hiện nay càng đặt ra đòi hỏi bức thiết hơn bao giờ hết.
Tác giả bài viết: ThS. Quản Hoàng Linh